De wetenschap van het Bewustzijn is de afgelopen tijd enorm snel gegaan, mede dankszij de stand van de techniek.

Op dit gebied is heel wat te verwachten.

Dat menselijk bewustzijn nodig is om een goed potje backgammon te kunnen spelen is inmiddels niet meer houdbaar. Er zijn "bots" ontwikkeld waartegen je backgammon kan spelen, die zo goed zijn ontwikkeld, dat zelfs de beste meselijke speler eerder verliest dan wint. Nu is backgammon een spel, dat naast intelligentie ook geluk een factor van betekenis is. Wanneer iemand wint, wil niet zeggen dat deze ook beter heeft gespeeld dan de verliezer, want de winnaar kan ondanks grote fouten ook veel geluk hebben gehad. Wel heeft de betere speler een grotere kans om te winnen dan de slechtere speler. Dit wil dus ook zeggen dat een willekeurige speler altijd een kans heeft om te winnen dan de allerbeste speler, ongeacht of deze speler een menselijke speler is of een bot. Om vast te stellen hoe goed een speler is, kan alleen vastgesteld worden door heel vaak te spelen tegen een andere speler, en hiervan de score bij te houden en hieruit de winkansen af te leiden. De mate van backgammon spelen is dus altijd relatief.
Denkbeeldig kan ook een "beste speler" bestaan. Elke keer als een speler aan de beurt is, heeft deze meestal een aantal keuzes. Theoretisch is er altijd één beste zet. Elke andere mogelijk verlaagt de winkansen met een bepaalde waarde t.o.v. de beste zet. De definitie van de "beste speler" is een speler die altijd Dé juiste zet doet. Ook een willekeurige andere speler kan van de "beste speler" winnen, alleen die kans is nooit groter dan 50%. Binnen FIBS (First Internet Backgammon Server) worden dagelijks vele spellen backgammon gespeeld tegen elkaar door spelers over de hele wereld. Voor elke speler wordt een "rating" bijghouden, dat aangeeft hoe goed een speler is in backgammon. Naast menselijke spelers komen er ook bots voor, vele bots spelen 24 uur per dag backgammon. Er zijn in elk geval veel bots binnen de eerste 20 beste spelers van FIBS, van andere spelers is niet uit te maken of ze bots zijn of echte spelers.

Een bot is bijvoorbeeld te maken door een eenvoudige neuraal netwerk te simuleren waarbij de onderlinge bindingen kunnen varieren. Dit neuraal netwerk beslist welke stenen gezet moeten worden, zodra de bot aan de beurt is. Zo'n neuraal netwerk is door middel van een eenvoudige vorm van evolutie te ontwikkelen. een Monte Carlo algorimte is een eenvoudig evolutionair model in drie stappen:

1. vermeningvuldigen: dupliceer het neuraal netwerk
2. mutatie: breng een (on)willekeurige verandering aan in één van de netwerken.
3. selectie: laat beide bots met elkaar spelen, de verliezer wordt geëlimineerd.

FIBS: FIBS homepage zie ook: Kunstmatige intelligentie in computerspellen zie ook: Robots worden slimmer dan mensen

Er is geen natuurlijke "logische"grens te trekken tussen kunstmatige en "echte" intelligentie. Je zou kunnen zeggen dat de grens hiertussen toch "kunstmatig" en willekeurig is. Echter (kunstmatige) intelligentie en het vermogen tot aanmaken van Qualia zijn twee heel verschillende dingen, in de toekomst kan best een groot computer gemaakt worden met een bovenmenselijke intelligentie, maar mogelijk nog steeds zonder het vermogen om Qualia te kunnen maken. Anderzijds geloof ik dat in elk geval zoogdieren Qualia kunnen maken, ook al zijn ze minder intelligent dan mensen (hoewel ze in bepaalde vaardigenheden wel beter zijn dan ons!).

De overlevingsstrategie van de menselijke soort is vooral gebaseerd op communicatie en samenwerking. Een groep mensen die goed samenwerken overleeft eerder dan een groep losse egocentrische individuen. Een goede samenwerking kan niet zonder onderling vertrouwen, een snelle en doelmatige manier van communiceren kan hierbij niet ontbreken. Dit alles zie je niet alleen bij mensen maar ook bij dieren. Bij de mens echter, is de communicatie een stuk verfijnder. Hiervoor zijn meer specifieke begrippen en concepten nodig, die onderdeel vormen van een netwerk.

Een van de allerbelangrijkste concepten is het begrip "ik". Hiermee beeld een individu zichtzelf af in een omgeving. Er wordt een grens getrokken tussen het "ik" en de "omgeving". Het "ik" komt dan ook voor in het mentale beeld van de werkelijkheid. Dit komt niet alleen bij chimpansees voor maar bijvoorbeeld ook bij eksters voor. Dit is aan te tonen via een spiegelproef. Bij kinderen is dit begrip normaal gesproken aanwezig vanaf 2 jaar. Er zijn zelfs geluiden dat ook varkens een dergelijk zelfbewustzijn hebben, dierenactivisten hebben nu een extra argument om op te komen voor varkens binnen de bioindustrie. Hoewel naar mijn mening niet eens een zelfbewustzijn nodig is om te kunnen lijden worden varkens hopelijk meer als onze "mede-dier" gezien. zelf zie ik zelfbewustzijn als een cognitieve constructie en is niet noodzakelijk voor genieten, lijden en mogelijkheid tot gereïncarneerd worden.

Dit heeft tot onder andere geleid tot het zogenaamd "dynamisch-driedimensionaal" denken, en bijvoorbeeld niet tot een statisch-vierdimensionaal denken. Het eerste is het meest succesvol gebleken om te overleven. Ook beschikken we over empathie, deze is al heel lang gelden ontstaan. Veel dieren hebben ook empathie. Tussen mensen en honden bijvoorbeeld is dit aangetoond.

Onze hersenen bevatten ongeveer 100.000.000.000 neuronen, een 1 met 11 nullen! Een neuron ontvangt prikkels en geeft zelf ook prikkels af. Een neuron bestaat uit drie delen, de dendrieten, dit zijn uitlopers met als taak om signalen te ontvangen, synapsen van andere neuron zitten tegen de dendrieten aan. het tweede deel is de kern van het neuron, deze bevat daar ook de celkern, ook hier kunnen synapsen tegenaan zitten. Het derde deel is het axon en is bedoeld om signalen te verzenden.

Wanneer neuron op een bepaald moment veel signalen tegelijkertijd ontvangen, dan raakt deze zodanig gedepolariseerd, dat er een sneeuwbal effect optreedt, de neuron ontlaadt zich en dit proces loopt tot aan het einde van het axon. Het neuron "vuurt" dan, op deze wijze worden de signalen aan de volgende neuronen doorgegeven.

EEG signalen hebben frequenties tussen de 4 en 60 Hertz, het merendeel is niet te horen, behalve de hoogste (we kunnen geluiden pas vanaf ongeveer 20 Hertz). Er komen ookwel hogere frequenties dan 60 Herst en lager dan 4 Hertz voor, maar die zijn moeilijker te meten omdat ze aanzienlijk zwakker zijn. EEG signalen worden in praktijk opgeslagen in EDF-bestanden, deze kunnen wel uit 20 kanalen bestaan. Op de website European Data Format staan programma's waarmee je WAV-bestanden (geluidsbestanden) kan extraheren uit EDF-bestanden. Ook is daar een EDF-bestand te downloaden van een deel EEG van 20 minuten van een NREM- en REM-slaap.

Wanneer we iets waarnemen uit de buitenwereld, dan wordt er daarvan een "afbeelding" gemaakt in de hersenen. De prikkels uit het oog bijvoorbeeld worden bewerkt binnen de Visuele Cortex, dit deel van de hersenen zit helemaal achterin, signalen worden hierbij met elkaar gecombineerd waardoor de signalen meer betekenisvoller worden. De visuele cortex bestaat uit 5 delen: de basisverwerking de resultaten hiervan gaan naar de 4 gespecialiseerde onderdelen: kleur, diepte, vorm en beweging. Alle zintuigelijke waarnemingen gaan naar de hersenen en worden verwerkt en op verschillende plaatsen worden verschillende zintuigelijke waarnemingen met elkaar gecombineerd. Uiteindelijk leidt dit tot het (kunnen) reageren op de buitenwereld.

Een bekende illusie is die van een getekende draadkubus. Wanneer je een projectie van een draadkubus bekijkt, dan zul je hiervan een lichte vorm van een driedimensionale kubus ervaren. De grap is dat dit op twee manier kan gebeuren, één die die je van schuinboven ziet of één die je van schuinonder zit. Deze mogelijkheden wisselen elkaar af en bovendien is de keuze hiertussen enigzins te sturen.
Dit toont aan dat 1 waarneming toch tot twee verschillende beelden kan leiden. Elk van deze twee beelden, heeft een eigen patroon van hersensignalen. Dus van 1 waarneming is niet altijd voorspelbaar tot welke patroon van hersensignalen zal leiden. Een waarneming leidt dus niet tot één "waarheid".

De kubus komt uit de volgende website. De "werkelijkheid" wordt gemaakt door de hersenen, is gekozen door de hersenen en is bovendien enigzins stuurbaar. Dit houdt dusin dat "hogere" delen van de hersenen het proces van verwerken zintuigelijke informatie kan be-invloeden.

hierbij ontstaat een "werkelijkheid" in de hersenen, dat niet volledig afleidbaar is geweest van de informatie uit de zintuigen. Dit is enigzins vergelijkbaar met wat er gebeurt als je de bovenstaande kubus bekijkt, maar gaat nog verder. Het is in feite manipulatie van het beeld, veroorzaakt door dezelfde hersenen. Je neemt als het einderesultaat waar, niet het proces naar het eindresultaat. Hierdoor kun je niet "zien" dat de "werkelijkheid" gemanipuleerd is of niet. Hallicunatie houdt niet alleen in, dat informatie gewijzigd wordt, maar ook dat informatie wordt gewist of dat informatie wordt toegevoegd.

Rond 24:00 naar bed. Ik logeer bij A & A. M & M zijn rond 23:40 vertrokken om de trein van 23:55 te halen. Het is wel krap, ze moeten wel ongeveer rennen, wat ik dan ook gezegd heb. Na een tijd doezelen meende ik een bel te horen, het klonk wel wat dof. Is het echt of een droom? Ik kijk om de wekker: 00:20. Zouden M & M bij de deur staan? Hebben ze de trein gemist? Kwa timing klopt het precies: rustig lopen duurt 20 minuten plus 5 minuten op het station. Ik loop dan ook naar beneden en doe de deur open: niemand staat er. Dan tingel ik met mijn nagel tegen de bel zelf, deze klinkt wel anders dan ik heb verwacht. Ik durf niet echt te bellen om anderen wakker te maken. De volgende dag blijkt de bel juist heel helder te klinken in tegenstelling tot de vermeende nachtelijke deurbel. Ik ben door mijn eigen hersenen er ingeluisd.

In deze betekening zijn dromen ook een vorm van hallicunatie. Dit zegt echter niks over de waarde en betekenis van dromen. Opvallend is dat mensen die van mening zijn dat dromen veel betekenis hebben, zelden zeggen dat dromen hallicunaties zijn, en dat mensen die niet in dromen "geloven" vaak zeggen dat dromen "slechts" hallicunaties zijn (waar je maar beter niet in kan verdiepen). Het lijkt alsof je zegt dat als je zegt dat dromen hallicunaties zijn, je de dromen "degradeert" tot "slechts" hallicunaties. Daarop kan ik het volgende zeggen: dat dromen hallicunaties zijn zegt niks over de waarde en betekenis van dromen, het zegt alleen "hoe" dromen ontstaan!

De activatie-synthese hypothese is afkomstig van J. Allan Hobson en Robert McCarley. Als je naar de hersenactiviteit kijkt, lijkt het alsof je de droom echt beleeft. De dromen ontstaan dus doordat hersenen actief worden, zonder prikkels van buitenaf. De prikkels komen als PGO golven uit de hersenstam en gaan naar o.a. de visuele cortex, waardoor je droombeelden ziet.

Juist omdat je het proces naar het eindresultaat niet kan waarnemen, maar alleen het eindresultaat, merk je ook niet zo snel dat je droomt. Wel zal het eindresultaat bepaalde eigenaardigheden, waaruit je kan afleiden dat je wel moet dromen. Wanneer je dit werkelijk afleidt wordt een gewone droom een lucide droom. In je droom kun je bepaalde acties uitvoeren en dromen manipuleren. Dat manipuleren is vergelijkbaar als met de bekende draadkubus, maar dan veel sterker en op veel meer verschillende zaken in de dromen van toepassing. Onze hersenen zitten blijkbaar zo in elkaar dat sturen van dromen mogelijk is.

Droompioneers, ervaren lucide dromers, ook wel oneironauten genoemd, hebben dromen vergaand be-invloed. De resultaten zijn teveel om hier op te noemen, ik noem er enkele. Opvallend is dat je je "droomlichaam" enorm kan vervormen. Daarnaast bestaat er een zogenaamde "ego-core" die uit droomlichaam kan treden (en bijvoorbeeld in een ander droompersoon terug kan komen). Er zijn zelfs experimenten geweest waarin de droomlichaam in brand wordt gezet, hierdoor wordt het verdwijnen van het droomlichaam bewerkstelligd. Er blijft dat nog een "ego-core" over, echter zelfs deze kan dan verdwijnen. men is van mening dat dergelijke experimenten gevaarlijk kunnen zijn, het is je eigen verantwoordelijkheid wanneer je dergelijke experimenten uitvoert! Naast een een "ego-core" bestaat er nog iets als "perspectief-punt", dit is het besef tussen "ik" en de "omgeving", zelfs dit onderscheid kan verdwijnen!. Verder zijn zogenaamde "mystieke ervaringen" mogelijk in dromen, inclusief het welbekende "het licht" en gevoel van een grote sterke "aanwezigheid". Dit laatste komt nogal eens voor tijdens bijna-dood-ervaringen.
Veel droompioniers doen deze experimenten om een bijdrage te leveren aan de wetenschap van het bewustzijn.

Een uittreding is de ervaring dat je lichaam (die je waarneemt) uit je fysieke lichaam komt, dit kan op verschillende manieren bijvoorbeeld eruit zweven, of eruit stappen (alsof je uit bed stapt). Soms zijn twee lichamen voelbaar: de fysieke en de "astrale".
Dit uittreden (en andere hier beschreven ervaringen) heeft echter niks te maken dat ik een dualist ben, dit heeft een heel andere reden, wat verderop in de site duidelijk zal worden. Al deze ervaringen zijn het gevolg van de representatie van de "werkelijkheid" in de hersenen.
Dit "astrale" lichaam is in feite gewoon een droomlichaam. Vaak zal na het uittreden een droom volgen, meestal een lucide droom.

Dit is een heet hangijzer. Op dit moment woedt er een heftige discussie of deze ervaringen hallicunaties zijn, of dat dit een echt uittreden is. Gezien al het bovenstaande lijkt mij het voor de hand liggen dat dit hallicunaties zijn. Je kunt het nooit voor 100% zeker weten, maar ik ga er wel vanuit. Er wordt naar mijn mening te weinig beseft hoe bedriegelijk hersenen kunnen zijn! Overigens houdt dat ook weer niet in dat re-incarnatie bestaat. Re-incarnatie is iets wat onbewust gebeurt, net zoals het in slaap vallen, waarbij de eerstvolgende "droom" uit de volgende hersenen (of een vergelijkbaar systeem) komen. Dit wordt nog uitgebreid besproken.

Waarnemen is het optimaal verwerken van zintuigelijke informatie tot een accuraat beeld van de werkelijkheid. Accuraat is hierbij niet hetzelfde als de werkelijkheid helemaal kennen, wij kunnen bijvoorbeeld geen infrarood zien. Een hallicunaties is een manipulatie van de gegevensstroom tussen de zintuigen en het totaalbeeld in de hersenen.

Beide zijn verantwoordelijk tot het ontstaan van ons innerlijk "beeld" (ongeacht of dit overeenstemt met de externe werkelijkheid of niet) Hierbij is er uiteindelijk geen enkel verschil in "niveau" tussen bijvoorbeeld ervaringen van onszelf (bijvoobeeld het lichaamsgevoel) en ervaringen van iets daarbuiten, bijvoorbeeld het beeld van een boom. Het verschil tussen "ik" en "buiten" is zelf ook al een ervaring (waarop we ons gedragen), en die ervaring is dan ook op hezelfde "niveau" als alle andere ervaringen. Uiteindelijk komen alle ervaringen uit hersenactiviteit.

bron: Wikipedia - Introspectie Introspectie is een term uit de psychologie. Het is een activiteit waarbij de eigen gedachten, gevoelens en herinneringen tot onderwerp van overdenking gemaakt worden. Bij introspectie is er altijd sprake van een vertaling "beeld -> voorwerp" aan de hand van een beeld schatten we het vermeende voorwerp in. Dit is in principe riskant.

Conclusies extraheren via Introspectie

Het is riskant wanneer een oorzaak geconcludeerd wordt van een of andere ervaring/gedachte. Heel bekend zijn plaatjes die verkeerde conclusies uitlokken door gezichtbedrog: de ene pijl lijkt langer dan de andere pijl. In een prelucide droom kan je onterecht de conclusie trekken dat je niet droomt, en dat wat je "ziet" echt bestaat. Kennis kan in sommige gevallen helpen de inschatting minder riskant te maken: Je trekt een betere conclusie omdat je in bepaalde plaatjes een bepaalde gezichtbedrog verwacht. Als je twijfelt of je droomt, kan je in elk geval wel concluderen dat er een "beeld" in de hersenen bestaat van datgene wat je op dat moment "ziet". Nog voorzichtiger: dat er hersensignalen bestaan die aan de basis staan van die droom/waarneming.

voorbeelden van verdachte vormen van Introspectie

Een groene appel bekijken: het beeld: "Groene Appel" oorzaak: Groene appel is een voorwerp dat licht weerkaatste met een "groene" golflengte die ons netvlies prikkelt. Desondanks ervaren we een groene appel.
Pijn lijden: het beeld: "Pijn" oorzaak: de pijnzintuigen zijn geprikkeld en zorgen uiteindelijk voor hersensignalen die "pijn" representeren. Desondanks ervaren we pijn.
het kan behoorlijk mis gaan: De wereld als 3d beschouwen: het beeld "De omgeving is driedimensionaal" oorzaak: De lichtstalen die ons oog bereiken komen uit een specifieke onderdeel van de 4 dimensionale ruimte, namelijk de (driedimensionale) doorsnede van de vierdimensionale ruimte. Desondanks ervaren wede driedimensionale ruimte.
Ons vermeende vermogen tot dromen: het beeld "Vanacht heb ik helemaal niet gedroomd" oorzaak: We kunnen ons niet herinneren dat we gedroomd hebben, hoewel we feitelijk dat wel hebben gedaan.
heel discutabel en toch vaak aangenomen: een veel geloofde theorie over slaap(zonder dromen): het beeld "In onze slaap zijn we nergens van bewust" oorzaak: Tijdens onze slaap is ons geheugen uitgeschakeld. Dus we kunnen al helemaal niks beweren of we al dan niet bewust zijn geweest. Over het bewustzijn in onze slaap kan de neurofysiologie wat over zeggen. Over het al dan niet ontstaan van Qualia kan al helemaal niks gezegd worden.

veilige "Introspectie"

Dit is het "beeld" een beeld laten zijn, en de vertaalslag achterwege te laten. Juist die vertaalslag is riskant. Binnen het (materieel) bewustzijn is een beeld altijd hersensignalenpatroon. Een Bijproduct is altijd het gevolg van die hersensignalenpatroon. Zonder hersensignalen geen Qualia. Wanneer een Bijproduct in beschouwing wordt genomen en gesteld wordt dat die ook bestaat, dan is er geen sprake vertaling, en daarmee dus ook niet riskant. Een interpretatie die hierop kan volgen is dus dat er op dat moment hersensignalen bestaan die de Qualia creëren, hoewel een interpretatie riskant is, zal dat hier niet gelden. Hoe moeten anders Qualia ontstaan? Eigenlijk moet Introspectie zonder interpretatie en ander woord krijgen.

Experiment van Benjamin Libet

Benjamin Libet heeft met een experiment aangetoond dat je met introspectie er behoorlijk kan naast zitten. Je denkt dat je op moment A een keuze hebt gemaakt, terwijl uit metingen blijkt dat de werkelijke keuze al eerder is gedaan door de hersenen. Hier komt de uitkomst van introspectie niet overeen met datgene wat objectief is gemeten.

bron: Wikipedia - Homunculus De term Homunculus (Latijn voor mannetje) wordt vaak gebruikt als een personificatie van het bewustzijn of een interne instantie die indrukken uit de buitenwereld interpreteert en integreert.

Het probleem met het verklaren van het bewustzijn, Wanneer iets door een Homunculus verklaard wordt, dan nog een Homunculus zelf verklaard moet worden. Wanneer die eerste Homunculus verklaard wordt door een tweede Homunculus, dan is de verklaring geen enkele stap dichterbij gekomen, want er blijft altijd een Homunculus die verklaard moet worden. Dit wordt ook wel een Droste-effect genoemd. Een homunculus is ook wel te vergelijken met een Matroesjka. In elke Matroesjka kan weer een kleiner Matroesjka zitten. Wanneer elke Homincules verklaard moet worden door een volgende Homunculus, dan is dat te vergelijken met een Matroesjka met daarbinnen oneindig aantal Matroesjkas. De oneindigheid is alleen te voorkomen door "onderweg" iets "echt" te verklaren waardoor een eventuele daarbinnenzijnde homunculus "simpeler" wordt, zodanig dat uiteindelijk geen Homunculus meer nodig is.

Een deel van de hersenen is gespecialiseerd in tactiele waarnemingen van ons lichaam. Het is een vrij plat deel van zo'n 2 centimeter dik en als een band van een koptelefoon loopt, van uit de buitenkant gezien. Wanneer die delen van het lichaam die het registeert op die bijbehorende delen van de hersenen wordt afgebeeld, krijg je een vreemdsoortig menselijk wezen, met grote handen, dikke lippen en een kleine romp. Dit wordt ook wel een Homonculus genoemd. Dit geldt ook voor het nabijgelegen deel van de hersenen die de motoriek regiseren.
Het taktiele homonculus is verantwoordelijk voor het voelen van ons lichaam, niet alleen tijdens het waken, maar ook tijdens het dromen en "uittredingen", zoals hierboven uitgelegd. Dit deel van de hersenen representeert dus een deel van onze "werkelijkheid". Wellicht is het zo dat wanneer je in een droom geen lichaam hebt, dit deel van de hersenen weinig of niet actief zijn. Wellicht zullen neuropsychologen hier een antwoord op hebben.

Deze samenvatting is niet uitputtend en dient verder uitgewerkt te worden.

• kunstmatige intellingentie (ook wel Cognitie genoemd)
  • simulatie van neurale netwerken
  • artificial life
  • connectionisme (ook wel onderdeel van functieleer)
• neurowetenschap
  • neuropsychologie
  • neurofysiologie
  • cognitieve neuropsychiatrie: combinatie van cognitieve psychologie, neuropsychologie en psychiatrie
• psychologie
  • functieleer (ookwel cognitieve psychologie genoemd)
  • cognitieve neurowetenschap (ook wel gezien als onderdeel van functieleer)
  • Memologie en Neurotheologie
• Biologie
• Evolutiepsychologie en Ethologie
• Psychobiologie
• Introspectieve benaderingen
  • experimenten in lucide dromen door oneironauten
  • ervaringen van bijna-doodervaringen
  • meditatietechnieken
• Filosofie
  • filosofie van de geest
  • Kennisleer
  • neurofilosofie

terug naar Metabewustzijn

datum:1 mei 2012
door: Joris Brouwer